Bộ Khâm định tiễu bình lưỡng kỳ nghịch phỉ rất là nên đọc với những người muốn tìm hiểu "quy thức hoạt động" của các cuộc nổi dậy (nổi loạn) trong xã hội VN thời cổ. Nó là bộ sách gom lại toàn bộ tấu sớ chiếu chỉ thư tín qua lại của vua quan trong mấy năm "tiễu phỉ", trong đó bao gồm cả những bản cung khai của tù binh, phạm nhân cho tới điều động binh lương, chuẩn bị tiền bạc, cách thức đánh trận, chiêu mộ, thám báo...
Đọc 1 đống bản cung khai xong cảm giác... rảnh ruồi khôn tả, ngoại trừ người Thổ còn có tí lý do để xách nhao đi theo chủ tướng, còn dân Kinh cho đến dân TQ toàn là dạng tứ cố vô thân, trên răng dưới khố, tự dưng nhận được giấy đóng dấu "Lê đại hoàng tôn" hay vân vân các kiểu phong cho cái chức trời ơi đất hỡi là xách dao tụ bè gọi nhao đi đánh thằng-nào-gần-nhất. Hầu hết các quý zị bị bắt còn chưa biết mặt mũi "hoàng tôn" ra nàm xao, thậm chí còn chả biết gì ngoài đứa đi gọi mình. Cái gọi là "quân ô hợp" chính là... chạy theo nhao cho zui, thấy có đàn phía trước thì theo đóm ăn tàn. Còn Lê là thằng nào, Nông Văn Vân lẫn Lê văn Khôi là đứa nào thì... cả đời không nghe nói tới nhưng chắc nó giỏi.
Hình thức "gây chuyện" bằng cách "đưa ra 1 cái tên để rải truyền đơn" và sử dụng các thành phần có tí danh vị, được trọng vọng hay quen biết nhiều để lôi kéo người này được tiếp tục cho đến tận thời cận hiện đại, với tí sự tô vẽ thêm thắt của tính lý tưởng hay học thuyết chính trị. Nhưng theo hồi ức của các đồng chí phó-thường-dân kể lại sau này thì... bản chất trong dân chúng nó vẫn thế, với các quý vị phó thường dân rất mơ mơ hồ hồ về chiện "đi đâu ta biết đi đâu" sau khi họp nhao "chiếm chính quyền" xong rồi, kể cả những anh những chú giữ vị trí cốt cán trong việc dẫn đầu. Nói chung, tính chất rất "hồng vệ binh" này thiệt ra có bản chất cốt lõi ở trong rất liên tục và nguyên bản méo sai đi đâu được.
Còn các quý zị than trời trách đất kể lại những chiện từ than oán cho đến nực cười này nọ kia chính là... méo hiểu gì về văn hóa lịch sử xã hội, bản chất tính chất của các cuộc "khởi nghĩa nông dân" nài. Thiệt ra sự than oán "cái cuồng dại của thời đại" chính là do... mơ mộng quá nhiều, bị che mắt quá mức bởi 1 đống lý thuyết lẫn chuyện kể ba láp tầm xàm mang tính chất "anh hùng ca" nên rớt xuống hơi bị đau, nhìn hiện-thực-ngàn-đời như thể chiện sao Hỏa.
Nói chung, cái hại của việc không đọc sử mà chỉ thích chiện kể diễm tềnh chính là cả đám người quay quay cuồng cuồng trong lý tưởng sao Hỏa, nhìn hiện-thực như chiện đột biến và oánh nhao theo 1 thứ lý thuyết trên giời.
---
Nói về chiện diễm tềnh, zua phái em vợ ra trận nghĩa là thế nào? Là nghe em vợ đưa quân đến trận địa xong lập tức bẩu quan địa phương giữ nó lại chờ đại quân tới, không được xông vào đất địch, cuối sắc chỉ còn cẩn thận ghi thêm "Nhất định phải kính tuân đấy". Cơ mà thư từ chuyển quá lâu, việc lại quá nhiều, mới có 5 ngày không nghe trả lời mà zua đi chởi "từ ngày 18 đến giờ chúng mài chưa trả lời là xaooooo". Đến lúc biết quan lỡ cho em zợ đi tiên phong rồi thì vua bắt đầu... luận tội từ đầu ra chởi phạt cả đám. Aka, thiệt ra zua rất đồng bóng, lúc vui thì chiện gì cũng cho qua, mà làm phật lòng thì chiện từ thời đồ đá cũng đào lại chởi cho không thấy trời đất đâu. Nghe chửi là biết đã làm sai chiện gì đó rồi ó.
Xong rồi may quá em vợ đánh trận không sứt mẻ miếng nào, zua lập tức cho lệnh rút quân về Hà Nội nghỉ dưỡng trong khi quân còn lại vẫn phải chạy tiếp lên Cao Bằng. Thiệt ra thấy... chán thật đó trời. Lúc Xiêm đánh vào, phải cử quân đi Gia Định, vua cũng phải chuyển em-vợ-số-2 sang đội quân khác để ném ra Trấn Hải đài rồi mới cử đội quân kia đi.
Chiện hư cấu zua vì bố-vợ mà giẫy đành đạch thì là xạo sự, nhưng zua thiên vị nhà vợ là sự thiệt to đùng đoàng.
