Lượn qua hóng tình hình tôn giáo ở HQ, "sẵn tiện" thu hoạch luông tình hình "tà giáo" châu Á.
https://thediplomat.com/2014/06/the-cults-of-south-korea/
Ờ, sau khi gật gù rằng những diễn tiến tâm lý lịch sử nào dẫn đến tình hình này, nghĩ ngược nghĩ xuôi zồi lại tự hỏi... chả phải tất cả đều khởi đầu như thế xao?
Mềnh thì hông coi các lãnh tụ, hình tượng tôn giáo như Thích Ca, Jesus, Mohamed vân vân là triết gia, vì thật lòng là họ hầu như không "phát kiến" ra được 1 triết lý nào mới. Thế giới quan, triết lý, nền tảng của Phật giáo nguyên thủy chia sẻ cùng 1 nguồn gốc với các tôn giáo Ấn Độ khác, tương tự như đạo giáo trên "vùng đất 3 tôn giáo lớn" cũng có thuyết lý tương tự nhau, thậm chí có cả các thần tương tự nhau luôn. Nghĩa là họ xây dựng nền tảng của mình trên các thuyết lý, đạo giáo, đạo lý có sẵn, và ờ... tự đưa mình (hoặc được tín đồ đưa lên) làm thánh thần để tạo lập 1 tôn giáo mới.
Trên con đường phát triển của tôn giáo đó, chính các thế hệ sau mới lập thành hệ thống triết học, giáo lý, thế giới quan hoàn chỉnh cho tôn giáo đó. Ví dụ dễ thấy nhất chính là Phật giáo Đại thừa hấp thu nền triết học của Trung Quốc. Ngay cả thuyết pháp nền tảng của Phật giáo nguyên thủy là Trưởng Lão bộ cũng do người sau "kể lại", tự kể tự diễn giải tự chỉnh tự sửa, tự lập thành 1 hệ thống thuyết lý. Cho nên toàn bộ triết học, kinh sách tôn giáo là công sức của triệu triệu con người nối tiếp nhau tạo thành, trên nền tảng của triệu triệu con người trước đó tạo thành văn hóa nền tảng cho nó.
(Thiệt ra các triết gia thực sự trong mắt mị họ hơi... khùng khùng, từ những ông triết gia Hy Lạp cho đến triết gia hiện đại. Giới nghiên cứu, dù là nghiên cứu xã hội triết học đi chăng nữa, cũng mang tính chất khép kín khắc nghiệt của riêng nó. Những người này có thể trở thành thầy của 1 nhóm tinh anh nào đó chứ không thể làm được loại công việc thuyết giảng lôi kéo 1 đoàn người, tạo lập 1 hệ thống truyền giáo phân nhánh lan tỏa khắp nơi - Đơn giản có khi vì họ "cao cấp" quá. Tưởng tượng ngồi giảng lý thuyết tạo thành vũ trụ trong Trưởng Lão bộ xem có ai ngồi nghe hông so với chiện "luân hồi thế giới bên kia", nhà bạc nhà vàng, 9 giống loài trên thượng giới...)
Cho nên, ở đoạn khởi đầu, thiệt ra tất cả đều như nhau. Vậy thì các "lãnh tụ tôn giáo" đem đến cái gì? - Là phương-hướng-giải-thoát đó.
Thật ra đây có thể coi là 1 hướng phát triển khá dễ nhìn. Từ chuyện thờ cúng các vị thần, từ thần núi thần sông thần lửa thần làng => phát triển lên thờ "thần của các thần", vua của các thần => rồi khi đã hết thần để thờ, quay ngược lại thờ "người được xưng tụng là thần", là thần giáng thế, con của thần, hình tượng của thần, đại sứ đại diện cho thần... vân vân và mây mây. Hiện tượng này xuất hiện suốt từ Đông sang Tây, mà nơi "miễn nhiễm" duy nhất có thể chỉ là... thổ dân châu Mỹ.
Hiện tượng "thờ người làm thần" này xuất hiện ở các nơi có nền chính trị xã hội phát triển cao. Có điểm giống và khác với hiện tượng các vị vua cổ đại xưng làm "con trời", "đại diện của thần", "ta là thần", các vị "thần người" này không dựa vào thế lực thế tục, thậm chí 1 số vị còn xuất thân hèm kém. Nhưng cũng từ chung 1 xuất phát điểm mà ra, chính lối tự xưng "con trời" của các vị vua cao cao tại thượng đã làm nảy sinh tâm lý "con người có thể là hiện thân, chuyển thế của thần". Và 1 con người - chỉ cần đặc-biệt và chứng minh được sự đặc biệt của mình - cũng đã có thể trở thành hiện thân của thần.
Và bao phủ quanh họ là vô số truyền thuyết thần thánh - mà dưới miệng những "con người vô tư không theo họ" thì là "đồ ma quỷ mê tín" (credit: Giáo sĩ Kitô nói về Phật), "chuyện nhảm nhí linh tinh" (credit: Minh Mạng), và mới đây những con người "theo khoa học hiện đại VN" với lòng vô tư nhiệt thành đã hồn nhiên nhận xét "mê tín nhảm nhí phá hoại luân thường". 
Vừng, xin lỗi các vị thần.
Vậy thì con đường nào đã dẫn đến việc này? Con người sơ khai sống trong thiên nhiên, chịu đủ mọi áp lực của trời đất đâm ra sợ trời đất, từ đó nảy sinh ra chuyện thờ cúng đế nhằm... tự an ủi mình là chủ yếu. Các vị thần do đó ngoài nỗi sợ hãi còn là 1 thế lực bảo vệ con người (hay họ tưởng thế). Và khi các cộng đồng người va chạm, sống chung với nhau, các vị thần lẻ tẻ được kết hợp lại tạo thành thế giới của các thần, được xây dựng thành 1 cộng đồng tương tự như hình thức con người, chia tầng lớp thân phận. Để rồi khi vị thế các thần ngày càng cao thì đi chung với nó cũng là nền thuyết lý, triết học ngày càng "cao cấp", địa vị của tôn giáo cùng người đại diện tôn giáo cũng cao hơn, thậm chí dẫn đến xung đột với nhau.
Nói thật, đố người-bình-thường nào đọc các bài ca giáo lý của Ấn Độ giáo như Chí tôn ca chẳng hạn mà hiểu. Kinh sách Do Thái giáo thì khổng lồ đủ đè chết người. Và các đền thờ ngày càng to, thánh thần lẫn người đại diện thánh thần ngày càng xa, những thế lực thế tục mượn danh thánh thần làm đủ trò. Cho nên, người-thần xuất hiện tạo thành 1 xu thế tôn giáo mới. Bọn họ thường có các đặc tính chung: Chỉ-cần-tin, mặc kệ đống giáo lý trời thần bể dâu mà nhiều khi họ cũng giảng theo ý họ muốn đi, ý lớn nhất của họ là chỉ cần tin họ, theo họ, tụng kinh theo họ, làm việc theo họ là đã đủ; Hành-động, tùy tôn giáo mà kêu gọi hành động khác nhau, thực hành các công việc khác nhau, tốt xấu tùy, nhưng hông thể nào ngồi chờ quả rơi trúng đầu hoặc... ngồi chờ "giác ngộ" rơi trúng đầu (Thiền tông là 1 nhánh rất "cao cấp" rồi đó); và Kết-quả, từ siêu độ giải thoát cho đến lên Thiên đường, nói chung con người cần 1 nơi giải thoát khỏi cuộc bể dâu.
Nói chung, là 1 phương hướng sống và hành động để nàm xao sống trên đời bớt thấy-khổ. Mà cách nào dễ nhất thì thường nhiều người theo nhất.
Cho đến hiện nay, sau chừng 2000-3000 năm của các tôn giáo "người thần", có khả năng chúng ta sẽ lại thấy 1 đợt "cải cách tôn giáo" mới manh nha. Như 1 vòng quay lặp lại, các tôn giáo mới rồi cũng sẽ thành cũ, sẽ lặp lại các vấn đề đã từng có - Mà giời ạ, 2-3000 ngàn năm trong lịch sử nhân loại cũng chỉ là cái chớp mắt thôi. Theo đà "bình dân hóa thánh thần", đừng hỏi tại xao ai cũng có thể xưng thần (và cũng có 1 đống người tin).
Thiệt ra chịn xưng thần để làm loạn ở châu Á có từ... ngàn năm trước cơ, thắc mắc làm gì.
