"Mà "nhân loại" nghĩa là gì? Trong các cuốn sách giáo khoa của chúng ta, chúng ta được dạy rằng loài người tiến hoá từ loài khỉ. Nhưng anh biết không, thứ lý thuyết ấy mới chỉ phát triển gần đây thôi. Trong một bài viết của mình, em đã có dịp tìm hiểu thứ phản ứng mà người ta đã từng có với Darwin vào đầu thế kỷ hai mươi. Họ kinh tởm ông ta. Em có thể cho anh xem những gì người ta đã vẽ để biếm hoạ ông ấy cùng học thuyết của ông ấy. Họ kinh tởm ông ấy và họ sợ ông ấy." - 2009

Nhìn lại thì mình đã viết đoạn này cách đây gần 10 năm ồi. Thật ra đây cũng là 1 trong những bài "ngâm cứu" đầu tiên của mình. Nhưng mà cái đoạn này thiệt ra cũng hơi sai sai, vì không phải "đã từng có với Darwin vào đầu thế kỷ hai mươi" mà... bây giờ người ta vẫn thế.

Cho đến sau những năm 2000, thuyết Tiến hóa mới được đưa vào chương trình dạy học ở nước Mỹ, và lập tức vướng phải vô cùng nhiều sự phản đối. Theo 1 cuộc trưng cầu dân ý năm 2000, chỉ có 20% người Mỹ cho rằng nên dạy riêng thuyết Tiến hóa. 16% cho rằng cần loại bỏ thuyết Tiến hóa, chỉ dạy thuyết Sáng thế. Còn lại, 17% đề nghị đưa thuyết Tiến hóa vào lớp khoa học, thuyết Sáng thế vào lớp tôn giáo; 13% cho rằng nên dạy cả 2 thuyết trong lớp khoa học.

Số cao nhất, 29%, thì bảo rằng nên dạy cả 2 nhưng đều chú thích... tất cả đều là thuyết chưa được chứng minh.

Thuyết Sáng thế là thuyết "Chúa sáng lập thế giới" dựa theo Kinh Thánh mà người Mỹ được dạy cho đến thế kỷ 20 - Vầng, thật ra thuyết Tiến hóa của Darwin vốn không được đón nhận hồ hởi gì cho lắm, và sau Thế chiến I, cuộc tranh cãi học thuyết mới cũ trong nhà thờ lan rộng thành cuộc tranh cãi về thuyết lập thế. Một nghị sĩ tên William Jennings Bryan đã dẫn đầu 1 chiến dịch chống-Darwin vì cho rằng học thuyết này là "1 lực lượng ma quỷ" gây ra thù hận, xung đột đến trên thế giới.

(Theo quan điểm của người theo đạo mà mị hóng được thì điều này có nghĩa là: Con người là sinh vật thần thánh được Chúa lựa chọn, ban cho linh hồn, thân xác, trí thông minh... Do đó, mỗi cá thể, mỗi sinh mạng đều đáng quý đáng trân trọng. Trong khi đó, thuyết Tiến hóa cho rằng con người chỉ là 1 loài động vật cao cấp từ khỉ mà ra. Và do đó, ờ thì... phá thai tràn lan, bạo lực, giết người, coi mạng người như cỏ rác vân vân, tất cả tội lỗi đều bắt đầu từ quan điểm "người chả là cái mốc gì" hết.)

Sau đó, có nhiều bang đã ra luật cấm dạy thuyết Tiến hóa trong trường học, đơn cử bang Tennessee năm 1925 thậm chí còn ra Bộ luật Butler cấm dạy thuyết Tiến hóa trong tất cả các trường học, đến tận năm 1967 mới được gỡ bỏ vì luật... tự do ngôn luận. Oklahoma, Florida cũng ra luật như thế vào 1923. Từ đó nảy sinh ra những tranh cãi triền miên quanh luật cấm, nhưng Tòa án Mỹ cho rằng luật cấm này chẳng hề vi phạm Hiến pháp Liên bang do... không tôn giáo nào được phép coi như ưu tiên ở Mỹ (aka Vô thần cũng thế). Và dù không ra luật, chiến dịch vận động này đã khiến sách giáo khoa hầu hết ở Mỹ đã loại bỏ thuyết Tiến hóa khỏi trường học.

Đến năm 1967, 1 thầy giáo tên Gary L. Scott bị cho nghỉ việc vì dạy thuyết Tiến hóa ở Tennessee đã đệ đơn kiện đòi quyền tự do ngôn luận, vận động loại bỏ Luật Butler. Năm 1968, Thượng viện Mỹ cho rằng luật cấm thuyết Tiến hóa là vi phạm luật Liên bang, là thiên vị tôn giáo, rằng nên dạy cả 2 học thuyết song song. Để rồi từ đó nảy sinh ra vấn đề mới là... nên dạy như thế nào?

2 phe phái Tiến-Sáng ngay lập tức nhảy vào chiến nhau. Đã có 1 thời gian thuyết Tiến hóa được ưu tiên cho là khoa học, thuyết Sáng thế là tôn giáo - nhưng rồi các chiến dịch đưa thuyết Sáng thế trở lại trường học. Ví dụ như cái kết quả trưng cầu ở trên. Và vấn đề vẫn cứ tiếp tục dai dẳng. Ở 1 số nơi, 1 số sách, mấy chữ "thuyết Tiến hóa" không được nhắc tới, thay bằng "sự thay đổi qua thời gian".

Năm 2002, 6 gia đình ở Georgia kiện trường vì sách giáo khoa có chứa thuyết Tiến hóa, cho rằng thuyết này "chỉ là 1 giả thuyết, không phải là sự thật". Người khác lại hỏi rằng tại sao cũng còn bao nhiêu giả thuyết khoa học về sáng thế khác không dạy mà chỉ ưu tiên mỗi thuyết Tiến hóa, đây có phải là âm mưu "đàn áp tôn giáo" hay không. Nói chung, tình hình ở các bang thì... phe nào thắng thế trong chính quyền thì thuyết ấy được ưu tiên.

---

Ở châu Âu, năm 2007, Nghị viện của Hội đồng Châu Âu thông qua Nghị quyết 1580 có chủ đề "Sự nguy hiểm của thuyết Sáng thế trong giáo dục", cho rằng thuyết Sáng thế có thể là mối nguy hiểm với tương lai con người, ủng hộ sự cực đoan tôn giáo.

Nghị quyết này bị báo 20 Phút của Pháp phê phán "Chúng ta đang quay lại thời Trung cổ". Người khác không chỉ cho rằng nó "đàn áp, tấn công tôn giáo" mà còn phủ định nhiều học thuyết khác.

Năm 2006, Thứ trưởng Bộ giáo dục Ba Lan tuyên bố thuyết Tiến hóa là thứ dối trá được dạy trong trường học. Bộ trưởng Bộ giáo dục thì cho rằng "nên dạy cho đến chừng nào các nhà khoa học thấy thích hợp", nhưng... cha ông ấy phản đối.

Ở Romania, thuyết Tiến hóa được đưa vào dạy năm 1998, nhưng bị loại bỏ khỏi các sách từ năm 2006.

Ở Thổ Nhĩ Kỳ, từ những năm 1980, phong trào chống thuyết Tiến hóa lên cao, lập nên tổ chức chống đối liên kết với tổ chức ở Bắc Mỹ, các nhà khoa học thậm chí bị đe dọa tính mạng. Tháng 6-2017, Bộ giáo dục nước này loại bỏ thuyết Tiến hóa khỏi chương trình cấp 2.

Ở Hàn Quốc, dưới áp lực của Tổ chức Cải cách sách là 1 nhánh của tổ chức tôn giáo, Bộ giáo dục nước này loại bỏ 1 số dữ liệu, hình ảnh về thuyết Tiến hóa khỏi SGK vào năm 2012.

.

.

.

---

Đau tay quá trời ơiiiiii...

Các bài khác có thể đọc: https://www.theguardian.com/world/2002/feb/24/usa.schools

5 people like this